Καλλιέργεια του μεσσιανισμού
«Ομως σήμερα οι ευρωπαίοι ηγέτες δεν διαθέτουν ευρωπαϊκό όραμα. Δεν βρίσκεται ανάμεσά τους ένας Χέλμουτ Κολ ή ένας Φρανσουά Μιτεράν… Κάποια στιγμή η Ευρώπη μπορεί να αποκτήσει ηγέτες πρόθυμους να ασχοληθούν με το καθήκον να οικοδομήσουν βιώσιμους ευρωπαϊκούς οικονομικούς θεσμούς. Εως τότε, η Ενωση φαίνεται καταδικασμένη να παραπαίει από τη μια κακοδιαχειριζόμενη κρίση στην άλλη».

Το απόσπασμα είναι από άρθρο του αρχισυντάκτη των New York Times Ντέιβιντ Ανγκερ (αναδημοσίευση στα «Νέα») και η συγκεκριμένη άποψη κάθε άλλο παρά πρωτότυπη είναι. Την έχουμε ακούσει και την έχουμε διαβάσει εκατοντάδες φορές, όπως εκατοντάδες φορές έχουμε ακούσει για τον «καλβινισμό» της Μέρκελ και του Σόιμπλε, που τους οδηγεί σε «νεοφιλελεύθερες ιδεοληψίες» και «αυτοκαταστροφικές επιλογές» (το τελευταίο το λέει συνήθως ο Τσίπρας, που κλαίει και οδύρεται για τους κινδύνους που απειλούν το ευρώ). Μήπως από τον Τσίπρα δεν έχουμε ακούσει ύμνους για τον Καραμανλή (τον πρεσβύτερο), η πολιτεία του οποίου αντιδιαστέλλεται με την «ακροδεξιά» πολιτεία του Σαμαρά; Μήπως για το τελευταίο Eurogroup, αυτό που αποφάσισε τα της Κύπρου, δεν ακούσαμε από τον μέγα μαρξιστή πρόεδρο του ΣΥΡΙΖΑ το ερμηνευτικό σχήμα ότι οι μισοί είναι γκάνγκστερ και οι άλλοι μισοί δειλοί και υποταγμένοι;

Υπάρχει, βέβαια, η τάση της αστικής (και των προγενέστερων ηγετριών εκμεταλλευτικών τάξεων) ιστοριογραφίας, να παρουσιάζει τα κοινωνικά φαινόμενα ως αποτέλεσμα της εξέλιξης των ιδεών στα μυαλά των ηγετικών προσωπικοτήτων. Αυτές οι προσωπικότητες αποφασίζουν τα πάντα, αλλά και καθορίζουν τα πάντα. Οτιδήποτε καθορίζει την κοινωνική κίνηση γεννιέται στα μυαλά τους και όχι στο στίβο της οικονομίας και της πάλης των τάξεων.

Ομως δεν πρόκειται μόνο για την ιδεαλιστική κατεύθυνση στη μελέτη της ιστορίας. Υπάρχει και η καλλιέργεια του μεσσιανισμού, που δεν είναι αποστολή μόνο της θρησκείας. Για να ακριβολογούμε ο μεσσιανισμός είναι πλέον λιγότερο αντικείμενο της θρησκείας και περισσότερο αντικείμενο της κοινωνιολογίας και των διάφορων παρακλαδιών της. Οι λαοί πρέπει να πειστούν πως θα δουν πρόοδο και βελτίωση της ζωής τους μόνο αν στοιχηθούν πίσω από εξαιρετικές ηγετικές προσωπικότητες, περιορίζοντας τον εαυτό τους στο ρόλο εκείνου που στηρίζει τον ηγέτη.

Το πλέον εξοργιστικό είναι πως αυτοί που καλλιεργούν με όλα τα μέσα το μεσσιανισμό είναι –σε διακηρυκτικό επίπεδο– διαπρύσιοι πολέμιοί του. Οι μοντέρνοι ηγέτες της αστικής τάξης δεν μοιάζουν με απρόσιτους ελέω θεού μονάρχες. Είναι πιο γήινοι, κατεβαίνουν στο λαό, του δίνουν την ψευδαίσθηση ότι συναποφασίζει. Ενα ολόκληρο σύστημα, όμως, από τα μίντια μέχρι τους ίματζ μέικερ και τις εξειδικευμένες στην πολιτική διαφήμιση εταιρίες, φροντίζουν να αναδεικνύουν την εξαιρετικότητα και τη μοναδικότητα ηγετών που μετά από μερικά χρόνια το ίδιο σύστημα θα οικτίρει και θα διώχνει ως αποδιοπομπαίους τράγους.

Η καλλιέργεια του μεσσιανισμού στα σύγχρονα αστικά καθεστώτα πλησιάζει πολύ το θρησκευτικό κήρυγμα. Επειδή οι εποχές είναι τέτοιες που «καταπίνουν» γρήγορα τους ηγέτες που μεσουρανούν κάποια εποχή, το ιδεολογικό σύστημα φροντίζει συνεχώς να καλλιεργεί την προσμονή του πολιτικού μεσσία, να επενδύει για λίγο σε κάποιον ή κάποιους, να τους πετά στα σκουπίδια όταν φθείρονται και να ξανακαλλιεργεί την προσμονή, δημιουργώντας έτσι έναν συνεχή φαύλο κύκλο στον οποίο εγκλωβίζεται όχι μόνο ο λαός, αλλά και η ίδια η κριτική του ικανότητα.