Ο Μέγας Αλέξανδρος έχει το ρεκόρ να είναι για περισσότερο καιρό στην κορυφή των charts για τον Greatest Man in History. Για κάπου 2.000 χρόνια (330 π.Χ. μέχρι και τον 17ο αιώνα) είχε την τιμή να θεωρείται ο σημαντικότερος άνθρωπος στην ιστορία της ανθρωπότητας. Ήσουνα γαμάτος; Έκανες κατορθώματα; Στην εποχή σου γαμούσες κι έδερνες όσο κανένας άλλος; Αν ναι, σε σύγκριναν με τον Αλέκο. Eιδικά αν κάπου κάποτε στη ζωή σου διοίκησες στρατό, το σημάδι ότι σε σέβονται οι σύγχρονοί σου ήταν να σε συγκρίνουν με αυτόν.
Πόσο γαμάτος ήταν όμως ο Αλέκος στην πραγματικότητα σαν στρατιωτικός; Πάμε να τον συγκρίνουμε με άλλους διοικητές που θεωρούνται μεγάλοι, όπως Αννίβας, Καίσαρας, Ταμερλάνος, Ναπολέων, Χαλίντ ιμπν Ουαλίντ κλπ, σύμφωνα με τις επιδόσεις του καθενός σε κάθε είδος πολέμου.
1. Μάχη σε ανοιχτό πεδίο
Αλέξανδρος (Γαυγάμηλα 331 π.Χ.)Δυνάμεις σύμφωνα με τη σύγχρονη εκτίμηση:
Μακεδόνες 47.000, Πέρσες 52 με 100.000)
Ξεκινάει η περσική επίθεση στα δεξιά της μακεδονικής φάλαγγας με ιππείς, ελέφαντες και δρεπανηφόρα. Ο Αλέκος στέλνει ενισχύσεις εκεί. Ο Δαρείος αντί να το εκμεταλλευτεί και να διατάξει επίθεση στο κέντρο ή στα αριστερά των Μακεδόνων, στέλνει κι άλλες δυνάμεις στα δεξιά, κι αφήνει ολόκληρο το αριστερό του ακάλυπτο. Ο Αλέκος το καταλαβαίνει και επιτίθεται ο ίδιος με τους εταίρους στην ακάλυπτη πλευρά των Περσών, φτιάχνοντας ρήγμα από το οποίο επιτίθεται στο κέντρο τους. Ο Δαρείος τα κάνει πάνω του και την κοπανάει.
Ο Αλέκος κέρδισε τη μάχη με ελάχιστες απώλειες, αλλά τη νίκη του τη χάρισε ο μαλάκας αντίπαλος. Καλό τακτικό performance, αλλά δεν το λες και masterpiece.
Βαθμολογία 7/10.
Αννίβας (Κάννες 216 π.Χ.)Δυνάμεις σύμφωνα με τη σύγχρονη εκτίμηση:
50.000 Kαρχηδόνιοι, 86.000 Ρωμαίοι
Εδώ ο Χάνιμπαλ κυριολεκτικά γάμησε κι έδειρε. Διάλεξε το τερέν καθέτως στον ποταμό, για να ελέγχει το νερό και να μη διψάσουν οι στρατιώτες του, και όχι οριζοντίως μπροστά από το ποτάμι, γιατί αυτό σε περίπτωση ήττας θα οδηγούσε σε άτακτη υποχώρηση μέσα στο ποτάμι. Βάζει τις δυνάμεις του σε αυτή τη διάταξη απέναντι στις ρωμαϊκές λεγεώνες:
Οι Ρωμαίοι έβλεπαν πρώτη φορά τέτοια διάταξη, και όταν το κέντρο των Καρχηδόνιων άρχισε να υποχωρεί, έπεσαν στη φάκα να το κυνηγήσουν και δεν αντιλήφθηκαν την κυκλωτική κίνηση του ιππικού από τις άκρες. Έτσι, όταν η θέση των στρατών είχε φτάσει σε αυτό το σημείο:
ο Αννίβας αντεπιτέθηκε και οι Ρωμαίοι αφανίστηκαν.
Το τέλειο deployment. Ο Αννίβας χωρίς να χάσει ποτέ τον έλεγχο της μάχης, έπαιξε με τις δικές του δυνάμεις και της αδυναμίες των Ρωμαίων, κράτησε τις γραμμές του κέντρου του ακέραιες στην αρχική ψεύτικη υποχώρηση και δε διασπάστηκε από τις λεγεώνες, χρησιμοποίησε στο 100% τη δύναμη του ιππικού του, και ολοκλήρωσε την πρώτη ιστορικά καταγεγραμμένη λαβίδα, με αντίπαλο τον πιο πειθαρχημένο στρατό της εποχής. Η τακτική του χρησιμοποιείται ακόμα.
Βαθμολογία: 10/10Χαλίντ ιμπν Ουαλίντ (Γιαρμούκ, 636 μ.Χ.)Δυνάμεις κατά τη σύγχρονη εκτίμηση:
Άραβες 15 με 40.000, Βυζαντινοί 50 με 150.000
Ξέροντας ότι ο στρατός του είναι αριθμητικά πολύ μικρότερος από τους Βυζαντινούς, ο Χαλίντ είχε στόχο να μετατρέψει τη μάχη στο Γιαρμούκ σε μάχη φθοράς. Ξέροντας ότι το να πάει σε μάχη στα ίσια με τις βυζαντινές λεγεώνες θα ήταν καταστροφικό, προτίμησε να τους κουράσει έχοντας ο ίδιος όσο λιγότερες απώλειες γίνεται, και όταν οι Βυζαντινοί αποδυναμωθούν τόσο ώστε να μην αποτελούν πια μαχητική δύναμη, να τους καταφέρει το τελειωτικό χτύπημα. Αυτή ήταν η αρχική διάταξη:
Βλέπουμε ότι ο Χαλίντ έβαλε την Κινητή Φρουρά του (την πιο δυνατή και καλοπροπονημένη μονάδα του μουσουλμανικού ιππικού, ουσιαστικά τη μόνη που αποτελούταν από άλογα και όχι από καμήλες) πίσω από όλες τις υπόλοιπες μουσουλμανικές δυνάμεις. Ξέροντας ότι η Κινητή Φρουρά μπορεί να αποκρούσει οποιαδήποτε επίθεση του εχθρού, τη χρησιμοποίησε ως εφεδρεία, και σε κάθε βυζαντινή επίθεση, ο Χαλίντ μετακινούσε την Κινητή Φρουρά σε όποιο σημείο αντιμετώπιζε πρόβλημα, και απωθούσε τους Βυζαντινούς. Αυτό γινόταν για 5 μέρες. Το βράδυ της 5ης, όταν οι Βυζαντινοί είχαν κουραστεί, ο Χαλίντ συγκέντρωσε ολόκληρο το ιππικό του στα δεξιά για μια πλευρική επίθεση την άλλη μέρα.
προσέξτε την κόκκινη-άσπρη κουκίδα πάνω στο ποτάμι - ο Χαλίντ είχε στείλει το βράδυ μια μουσουλμανική μονάδα να πιάσει τη γέφυρα για να μη μπορέσει κανένας Βυζαντινός να περάσει το ποτάμι υποχωρώντας την άλλη μέρα.
Το άλλο πρωί, το συγκεντρωμένο μουσουλμανικό ιππικό επιτέθηκε και οι Βυζαντινοί τράπηκαν σε φυγή - στο ποτάμι τους περίμεναν οι κομάντος και τους έκαναν κιμά.
Άλλο ένα τακτικό masterpiece. Μέχρι εκείνη την εποχή, οι μάχες άρχιζαν και τέλειωναν σε μια μέρα, και όποιος είχε τους πιο πολλούς νεκρούς ή έτρωγε μανούβρα από τον αντίπαλο, υποχωρούσε. Ο Χαλίντ στο Γιαρμούκ λάνσαρε μια πρωτοφανή καινοτομία, τη μάχη φθοράς (battle of attrition) που διαρκεί για μέρες ή και εβδομάδες. Η χρησιμοποίηση του ελίτ ιππικού σαν ρεζέρβα βοήθησε σε αυτή την τακτική, καθώς οι Βυζαντινοί πολεμούσαν για 5 μέρες χωρίς να έχουν δει ακόμα την πραγματική δύναμη των Αράβων. Τέλος, το πλάνο της τελικής επίθεσης ήταν απλά αριστουργηματικό.
Βαθμολογία: 10/10.
Ναπολέων (Αούστερλιτς 1805)
Δυνάμεις κατά τη σύγχρονη εκτίμηση:
67.000 Γάλλοι, 85.400 Σύμμαχοι
Στο Αούστερλιτς, ο Ναπολέων έκανε κάτι που μοιάζει να είναι παρόμοιο με ό,τι έκανε ο Αλέκος στα Γαυγάμηλα, δεν είναι όμως. Ο Βοναπάρτης παρέταξε τις δυνάμεις του έτσι ώστε να φαίνεται ότι η δεξιά γαλλική πλευρά είναι αδύναμη, για να αναγκάσει τους συμμάχους να του επιτεθούν εκεί. Αυτό είχε σκοπό να υπερ-επεκτείνει τους συμμάχους. Παίρνοντας τρομερό ρίσκο, κράτησε τη θέση του στις επιθέσεις του εχθρού χωρίς να αποκοπεί το δεξιό του από την υπόλοιπη στρατιά. Όταν είδε ότι όλες οι δυνάμεις του εχθρού μπήκαν στη μάχη, κινητοποίησε τις μέχρι τότε ξεκούραστες εφεδρίες του, αντεπιτέθηκε και έκοψε στα δυο τους συμμάχους, καταστρέφοντάς τους.
Η νίκη αυτή ήταν 50% αποτέλεσμα της τακτικής ευφυίας του Ναπολέοντα, και 50% αποτέλεσμα της τρομερής πειθαρχίας των στρατιωτών του, πειθαρχία για την οποία φυσικά είναι υπεύθυνος ο ίδιος ο Ναπολέων (και όχι κάποιος άλλος, λέγε με Φίλιππο Β'). Αυτή η νίκη είχε κάτι από Γαυγάμηλα, κάτι από Κάννες, και κάτι από Γιαρμούκ.
Γι' αυτό παίρνει 10/10.Συνολική αποτίμησηΒλέπουμε ότι οι "ανταγωνιστές" του Αλέκου για τον τίτλου του καλύτερου στρατηγού, δικαιολόγησαν τα παράσημά τους με μεγάλα τακτικά επιτεύγματα. Ο Αλέκος ήταν επίσης τακτικά σωστός, αλλά επωφελήθηκε και από τη χαζομάρα του αντιπάλου.
2. Μάχη κατά οχυρωμένου εχθρού
Αλέξανδρος (Σογδιανή Πέτρα 328 π.Χ.)Στα βουνά του Ουζμπεκιστάν, ο Αλέκος βρήκε καλά οχυρωμένους Βάκτριους, και για να τους κατακτήσει έστειλε 300 κομάντα το βράδυ να σκαρφαλώσουν τη Σογδιανή Πέτρα.
Good job Alex. Πάρε ένα 8/10.
Χαλίντ ιμπν Ουαλίντ (Ναχαβάντ, 641 μ.Χ.)Στη Ναχαβάντ, 50 χιλιόμετρα από τα Εκβάτανα, 60 με 150.000 Πέρσες οχυρώθηκαν σε ψηλό μέρος και ο Χαλίντ έπρεπε να τους νικήσει με 30.000 Άραβες. Προστατευμένοι από σιδερένιες τριβόλους και δεμένοι με αλυσίδες, οι Πέρσες στην οχυρή τους θέση ήταν αδύνατο να κατακτηθούν. Ο Χαλίντ αφού δε μπορούσε να επιτεθεί, πήρε αμυντική θέση απέναντι στους Πέρσες και προσπάθησε πάλι να τους κουράσει με μάχη φθοράς. Σε αντίθεση όμως με το Γιαρμούκ, εδώ ο αντίπαλος ήταν οχυρωμένος και μπορούσε να πολεμάει για μήνες, ενώ οι Άραβες κουράζονταν. Ο Χαλίντ χωρίς να το σκεφτεί πολύ, είπε "αφού δε μπορούμε να πάμε εμείς σ' αυτούς, ας έρθουν αυτοί σ' εμάς". Διέδωσε ότι ο χαλίφης Ομάρ πέθανε, κι ότι οι Μουσουλμάνοι σταματάνε τη μάχη και υποχωρούν. Οι Πέρσες το πίστεψαν και βγήκαν από το οχυρό. Όταν είχαν απομακρυνθεί πολύ από τις θέσεις τους, ο Χαλίντ αντεπιτέθηκε από τα άκρα με τις καμήλες (που μακριά από τις τριβόλους μπορούσαν να τρέξουν ελεύθερα). Οι Πέρσες σάστισαν και τρέχοντας πανικόβλητοι προς τα πίσω, έπεσαν πάνω στις δικές τους τριβόλους και διαλύθηκαν. Η Ναχαβάντ κυριεύτηκε και η αυτοκρατορία των Σασσανιδών καταστράφηκε.
Ο Χαλίντ γάμησε κι έδειρε και εδώ. Το ότι μετά από μια βδομάδα μάχης, οδήγησε το στρατό του σε υποχώρηση 50 χιλιομέτρων χωρίς λιποταξίες, δείχνει το μέγεθος της πειθαρχίας που τους είχε επιβάλλει.
Ένα 9/10 από μένα.Σουμπουτάι (Μόχι, 1241 μ.Χ.)
Εκατοντάδες χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά από τις μογγολικές στέπες, ο Σουμπουτάι με 70.000 Τάταρους είχε να αντιμετωπίσει 80.000 Τεύτονες και Μαγυάρους Ιππότες, οχυρωμένους καλά και προστατευμένους από το ποτάμι. O Σουμπουτάι έχτισε δυο γέφυρες όπου τοποθέτησε λιθοβόλους για να αντιμπετωπίσουν τους Ούγγρους τοξότες. Όταν οι λιθοβόλοι εξουδετέρωσαν τους τοξότες, ένας αριθμός Ούγγρων ιπποτών βγήκε από το κάστρο για να τους αντιμετωπίσει. Αυτοί όμως οι λιθοβόλοι δεν ήταν παρά τα απώτατα άκρα των δύο πλευρών του μογγολικού ιππικού, που στέκονταν πίσω από το ποτάμι. Έτσι όταν οι Ούγγροι όρμησαν στο ποτάμι ενάντια στους λιθοβόλους, εκτέθηκαν στα βέλη των τρομερών έφιππων τοξοτών του Σουμπουτάι (Καλέντζη, αν το διαβάζεις αυτό, το ξέρω ότι τώρα αυνανίζεσαι) και εξουδετερώθηκαν. Ο Σουμπουτάι είχε μετατρέψει το ποτάμι, από πλεονέκτημα των Ούγγρων σε πλεονέκτημα δικό του. Οι Μογγόλοι παρέμεναν στις θέσεις τους, ενώ οι Ούγγροι έβγαιναν συνεχώς από το φρούριο και σφαγιάζονταν στο ποτάμι από τους εφιπποτοξότες.
Τι να πεις γι' αυτό; Ο Σουμπουτάι ξεπαρθένεψε ευρωπαϊκές μήτρες.
Ατόφιο 10/10.Συνολική αποτίμηση:Τη μόνη φορά που ο Αλέκος είχε να αντιμετωπίσει οχυρωμένο αντίπαλο, ο αντίπαλος αυτός ήταν λίγος αριθμητικά. Μάλλον μια πιο σωστή σύγκριση θα ήταν με τη μάχη του Γρανικού. Τέλος πάντων, ας πούμε ότι εδώ ο Αλέκος τα καταφέρνει το ίδιο καλά με τους άλλους (για το Γρανικό και για τη Σογδιανή Πέτρα).
3. Μακρόχρονη πολιορκία
Αλέξανδρος (Τύρος 332 π.Χ.)Μετά τη μάχη της Ισσού, η Τύρος ήταν αποκομμένη από κάθε περσική βοήθεια. Ο Αλέκος έκανε 9 μήνες να την κατακτήσει. Άιντε, μας γκάστρωσε! To ότι μετά καθάρισε όλους τους Τυριώτες, δεν τον βοηθάει πολύ. Τουλάχιστον παίρνει πόντους επειδή έχτισε δρόμο πάνω στη θάλασσα για να βάλει τους καταπέλτες.
Βαθμολογία: 6/10.Ιούλιος Καίσαρ (Αλεσία, 52 π.Χ.)
O Kαίσαρας πολιορκεί τον Βερσικεντορίξ, και ξαφνικά μαθαίνει ότι έρχονται 60.000 Γαλάτες από έξω. Τι κάνει ο θέουρας; Φτιάχνει στα γρήγορα δυο φρούρια έξω από τα τείχη της Αλεσίας, ταμπουρώνεται εκεί κι από επιτιθέμενος γίνεται αμυνόμενος! Όταν του την πέφτουν οι 60.000, τους αποκρούει με 6.000 δικούς του, και του μένουν και δυο φρούρια μπροστά από τα τείχη. Στην Αλεσία το παίρνουν χαμπάρι ότι δε θα βγάλουν άκρη μ' αυτόν, και παραδίνονται.
Άμπζολουτ μπρίλιανς. Ο τύπος κέντησε. Παίρνει
9,5/10 μόνο επειδή τον βοήθησε το ότι ο Βερσικεντορίξ κώλωσε να βγει από τα τείχη και να του επιτεθεί από πίσω όταν οι 60.000 Γαλάτες του την έπεφταν από μπροστά. Αλλιώς το είχε στο τσεπάκι το 10άρι.
Χαλίντ ιμπν Ουαλίντ (Δαμασκός, 635 μ.Χ.)Πριν το Γιαρμούκ, ο Χαλίντ πολιορκεί τη Δαμασκό. Ο στρατηγός Θωμάς κρατάει για 7 μήνες ώσπου έρχονται βυζαντινές ενισχύσεις και συγκεντρώνονται στο Μαρτζ αλ-Ντεμπάτζ. Ο Χαλίντ για να μη φανεί ότι λύνει την πολιορκία, και ταυτόχρονα να μη νομίσουν οι Βυζαντινοί στο Μαρτζ αλ-Ντεμπάτζ ότι έρχεται όλος ο αραβικός στρατός καταπάνω τους, στέλνει λίγες-λίγες δυνάμεις στο Μαρτζ αλ-Ντεμπάτζ, όχι όμως από την ίδια πλευρά, αλλά τη μία από τα δεξιά, την άλλη από τα αριστερά, την άλλη από πάνω, την άλλη από κάτω. Έτσι οι Βυζαντινοί όταν πάνε να νικήσουν τη μια αραβική δύναμη, πετάγεται άλλη από πίσω τους, ώσπου τελικά κυκλώνονται και αποδεκατίζονται:
Όταν ξεμπερδεύει με τους έξω, ο Χαλίντ γυρνά μπροστά στα τείχη της Δαμασκού και λέει στους Θωμά "Μάκη, σ' αρέσει το καϊμάκι;" Ο Μάκης το παίρνει απόφαση και παραδίνεται.
Βαθμολογία: 8/10.
Nαπολέων (Ιόππη, 1799)Ο Ναπολέων ήρθε μπροστά στη Γιάφα (που κι αυτή, όπως κι η Τύρος, βρέχεται από θάλασσα) στις 3 Μαρτίου, και σε 5 μέρες την κυρίευσε με αιφνιδιαστική επίθεση, και έσφαξε όποιον Τούρκο και Αλβανό βρήκε μέσα.
Βαθμολογία 8,5/10.
Συνολική αποτίμηση:
Εδώ ο Αλέκος παίρνει το χειρότερο βαθμό από όλους. Σε μια πλήρως αποκομμένη πόλη, του πήρε τόσο καιρό για να την κυριεύσει, όσο καιρό πήρε στη μάνα του (το κολ γκερλ της Σαμοθράκης) να τον γεννήσει. Φέιλ ο Αλεκάρας στις πολιορκίες.
4. Αντιμετώπιση ανταρτοπολέμου
Αλέξανδρος (Ινδία 326 π.Χ.)
Μετά τη νίκη επί του Πώρου στο Μουλτάν (Μαλλοί) οι Ινδοί το γύρισαν στο αντάρτικο γιατί οι Μακεδόνες δε σταματιόντουσαν αλλιώς. Mε αυτή την τακτική οι Ινδοί μείωσαν κατά πολύ το ηθικό του μακεδονικού στρατού, και ανάγκασαν τον Αλέκο να γυρίσει πίσω. Ο στρατάρχης Ζούκοφ το 1957 εξήγησε επακριβώς την αποτελεσματικότητα του ινδικού ανταρτοπολέμου:
http://in.rbth.com/blogs/2013/05/27/marshal_zhukov_on_alexanders_failed_india_invasion_25383Αλέκο, σου βάζω τγία.
3/10.Ιούλιος Καίσαρ (Γαλατία 50 π.Χ.)Ο Καίσαρας κέρδισε τη φήμη του πάνω στο γεγονός ότι "ειρήνευσε τη Γαλατία". Που σημαίνει ότι η αντιμετώπιση από αυτόν του γαλατικού ανταρτοπολέμου ήταν ικανοποιητική. Ο Καίσαρας, ως Ρωμαίος, είχε να αντιμετωπίζει πάντα κατώτερους αντιπάλους, που προτιμούσαν αμυντικές τακτικές. Οι νίκες του δείχνουν ότι ήξερε να τους κάνει ζάφτι.
Βαθμολογία: 8/10.Σουμπουτάι (Ρωσία 1225-28 μ.Χ.)Τι να πεις εδώ; Ο Σουμπουτάι είναι ο μοναδικός στρατιωτικός διοικητής στην παγκόσμια ιστορία, που κατέκτησε τη Ρωσία χειμώνα. Ναι, ΤΗ ΡΩΣΙΑ, ΧΕΙΜΩΝΑ. Ο