Η ΦΩΝΗ ΤΗΣ ΑΛΗΘΕΙΑΣ (αρ.φυλ. 27, σελ. 4, 1-15 Γενάρη 1995)

Στις 21 Δεκεμβρίου του 1879 στο Γκόρι της Γεωργίας γεννήθηκε ο Ιωσήφ Βησαριόνοβιτς Τζουγκασβίλι. Οι γονείς του Κατερίνα Κεκέ και ο πατέρας του Βησαριόνοβιτς Γκεόργκιεφ, ανήκαν στην τάξη απελευθερωμένων δουλοπάροικων. Από το 1884, οι γονείς του λόγω φτώχειας τον βάζουν στην ιερατική σχολή του Γκόρι και το 1893 τον στέλνουν σε ορθόδοξο σεμινάριο. Ο Ιωσήφ από μικρός διάβαζε πολύ και κυρίως αριστερή λογοτεχνία, Δαρβίνο, μαρξιστικά έργα καθώς επίσης Πλεχάνωφ, Μάρτωφ και άλλους. Περισσότερο ασχολούνταν με αριστερή λογοτεχνία, παρά με τα μαθήματα του ορθόδοξου σεμιναρίου. Ήταν πολύ έξυπνος, σεμνός, απλός, αποφασιστικός, υπομονετικός και αγωνιστικός. Είχε εξαιρετικά και διακριτικά προσόντα. Σαν παιδί φτωχής οικογένειας, γνώρισε από πρώτο χέρι τι θα πει φτώχεια, πείνα, κρύο, δυστυχία. Η κατάσταση αυτή επέδρασε στη διαμόρφωση και στην ανάπτυξη της ταξικής του συνείδησης μισώντας τσαρικό καθεστώς, τους καπιταλιστές, τους αριστοκράτες διανοούμενους. Πάντα μιλούσε τη συνηθισμένη γλώσσα που μιλούσαν οι πλατιές εργαζόμενες λαϊκές μάζες. Από μικρός προσχώρησε σε μία σοσιαλδημοκρατική οργάνωση τη ‘’Μεσσάμε Ντάσου’’. Έπαιρνε μέρος ενεργό σε μαρξιστικούς εργατικούς κύκλους, ενεργητικά συμμετείχε στις συζητήσεις, διακρινόταν για τη διαύγεια και την έκφραση σκέψεων. Οι εργαζόμενοι τον εκτιμούσαν και τον άκουγαν με μεγάλη προσοχή επειδή υποστήριζε τα κοινά συμφέροντα τους, και επειδή και ο ίδιος προερχότανε από τις γραμμές τους. Παρόλο που οι γονείς του δεν διέθεταν κανενός είδους βιβλιοθήκη, ο Ιωσήφ ήταν αναγκασμένος να χρησιμοποιεί τις βιβλιοθήκες της πόλης, συμπληρώνοντας και πλουτίζοντας τις γνώσεις του. Γίνεται μέλος του σοσιαλδημοκρατικού κόμματος της Ρωσίας. Γνωρίζεται με το έργο του Λένιν “Ένα βήμα μπρός δύο βήματα πίσω”. Τάσσεται με την πτέρυγα του Λένιν, τους Μπολσεβίκους. Εν τω μεταξύ έχει διωχθεί από το ορθόδοξο σεμινάριο, όμως κατορθώνει να πιάνει δουλειά στο αστεροσκοπείο της πόλης και έτσι καλυτερεύει κάπως τα οικονομικά του. Παίρνει ενεργό μέρος ως προπαγανδιστής, καθοδηγητής και οργανωτής σε διαδηλώσεις, διαμαρτυρίες, απεργίες. Οργανώνει πιεστήρια, τυπώνει προκηρύξεις, άρθρα που διαφωτίζουν, εξηγούν τα δικαιώματα των εργαζομένων, καταδικάζουν τους εκμεταλλευτές, την καταπίεση, προβάλλουν το οχτάωρο εργασίας, κριτικάρουν το καθεστώς του Τσάρου και τη στάση των μενσεβίκων. Υπερασπίζει τον Λένιν, που τον θεωρούσε τον μοναδικό ηγέτη και πολύ ανώτερο από τους Μάρτωφ, Πλεχάνωφ και άλλους. Οι τσαρικές αρχές τον συλλαμβάνουν, τον φυλακίζουν, τον εξορίζουν στη Σιβηρία. Με τη βοήθεια της εκεί οργάνωσης δραπετεύει. Ξαναγυρίζει στο Βατούμ. Ρίχνεται ακούραστα στη δουλειά. Η ζωή του, η δράση του είναι πάντα στην παρανομία. Εκλέγεται μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος το 1905 όταν παίρνει μέρος στη συνδιάσκεψη στο Τάμερφορς της Φιλανδίας. Εν τω μεταξύ παίρνει το όνομα Κόμπα, Ιβάνοβιτς, Στάλιν (ατσάλινος). Παίρνει μέρος στο ενωτικό συνέδριο της Στοκχόλμης τον Απρίλη του 1906. Το 1907 παίρνει μέρος στο συνέδριο του Λονδίνου. Οι μενσεβίκοι και εδώ αντέδρασαν έντονα για την συμμετοχή του Ιβάνοβιτς στο συνέδριο, που εκπροσωπούσε το εσωτερικό και ήταν το βασικό στέλεχος του. Πάλι συλλαμβάνεται, φυλακίζεται και εξορίζεται, μα ξανά δραπετεύει. Πηγαίνει στην Πετρούπολη και από εκεί στο Μπακού. Το Γενάρη του 1912 ήταν εξόριστος και δεν μπόρεσε να πάρει μέρος στη σύσκεψη της Πράγας. Εκλέγεται μέλος της Κ.Ε. παρά την αντίσταση πολλών. Τέλος του 1912 παίρνει μέρος στη σύσκεψη του Κατοβίτσε που του ανέθεσε ο Λένιν να γράψει σχετικά με το εθνικό ζήτημα. Επισκέφτηκε την Αυστρία, Ελβετία για να γνωριστεί με τις εκεί καταστάσεις. Τελειώνει το θαυμάσιο έργο “Μαρξισμός και το εθνικό ζήτημα”, γεγονός που άφησε το Λένιν κατάπληκτο, ο οποίος δε δίστασε να επαινέσει αυτόν τον Γεωργιανό καυκάσιο άνθρωπο. Ο Στάλιν ήταν ο βασικότερος ηγέτης του εσωτερικού. Ζούσε, δούλευε, δρούσε στο εσωτερικό. Συλλαμβάνεται στην Πετρούπολη στις 23.3.1913 ύστερα από προδοσία. Εξορίζεται στη Σιβηρία που και πάλι δραπετεύει και φθάνει στην Πετρούπολη στις 12 Μάρτη 1917. Ρίχνεται στη δουλειά, γράφει άρθρα, κινητοποιεί τους Μπολσεβίκους ώσπου τον Απρίλη του 1917 επιστρέφει ο Λένιν από το εξωτερικό.

Ο Στάλιν συμπλήρωνε τον περασμένο χρόνο τα 115 χρόνια από τη γέννησή του καθώς και 41 χρόνια από τη δολοφονία του στις 5.3.1953. Η δεύτερη δολοφονία του έγινε μυστική συνεδρίαση του 20ου Συνεδρίου το Φλεβάρη του 1956, στην οποία αποκηρύσσεται το έργο του της υπεράσπισης και οικοδόμησης του σοσιαλισμού στην ΕΣΣΔ. Ο Στάλινσαν άνθρωπος και σαν ηγέτης ήταν και θα παραμείνει ζωντανός όχι μόνο στους λαούς της πρώην Σοβιετικής Ένωσης αλλά σε ολόκληρο το διεθνές κομμουνιστικό και εργατικό κίνημα και σε όλους τους λαούς που αγωνίζονται για την ειρήνη, ελευθερία, δημοκρατία και την εθνική του ανεξαρτησία. Αυτή η δολοφονία ήταν δολοφονία ενάντια στο σοσιαλιστικό κοινωνικό σύστημα. Ο Μαρξ και ο Ένγκελς ήταν οι δημιουργοί της προλεταριακής επιστήμης της επανάστασης και του επιστημονικού σοσιαλισμού, οι οποίοι με τις βασικές αρχές της οργάνωσης των εργατών στην Πρώτη Διεθνή και το “Κομμουνιστικό Μανιφέστο” (“προλετάριοι όλων των χωρών ενωθείτε”) δείξανε το δρόμο της πάλης των εργαζομένων ενάντια στην καταπίεση και την εκμετάλλευση της αστικής τάξης. Ο Λένιν και ο Στάλιν όχι μόνο προετοίμασαν, εργάστηκαν, καθοδήγησαν την επανάσταση στη Ρωσία, αλλά ανέπτυξαν τη μαρξιστική επιστημονική θεωρία του Μαρξ παραπέρα, την πλούτισαν και με τη νίκη του Μεγάλου Οκτώβρη 1917, έβαλαν τα πρώτα θεμέλια του σοσιαλισμού, αναδείχνοντας στην εξουσία την εργατική τάξη με τη σύμμαχό της αγροτιά, εγκαθιδρύοντας τη δικτατορία του προλεταριάτου σε μια καθυστερημένη καπιταλιστική χώρα τη Ρωσία. Μετά το θάνατο του Λένιν, ο συνεργάτης του Στάλιν, είναι ο αδιαμφισβήτητος ηγέτης του Κ.Κ. Μπολσεβίκων, της σοβιετικής κυβέρνησης και των λαών της ΕΣΣΔ, ο καθολικά αναγνωρισμένος ηγέτης του διεθνούς κομμουνιστικού και εργατικού κινήματος. Ο Στάλιν, το κόμμα των Μπολσεβίκων και οι λαοί της Σοβιετικής Ένωσης διεξάγουν εναντίον όλων των εχθρών τόσο των εσωτερικών όσο και των εξωτερικών αποφασιστικό αγώνα προασπίζοντας και σταθεροποιώντας το πρώτο σοσιαλιστικό κράτους του κόσμου. Με συνέπεια εφάρμοσαν τη γραμμή της σοσιαλιστικής εκβιομηχάνισης βασιζόμενοι στις δυνάμεις τους, την κολεκτιβοποίηση της αγροτικής οικονομίας, σημειώνοντας κολοσσιαίες επιτυχίες στο σοσιαλιστικό μετασχηματισμό της χώρας, σταθεροποιώντας τη σοσιαλιστική οικοδόμηση. Ο Στάλιν στον αγώνα ενάντια στον οπορτουνισμό κάθε απόχρωσης, των άσπονδων εχθρών του λενινισμού, τροτσκιστών, μπουχαρινικών, ζηνοβιεφικών και όλων των πρακτόρων της αστικής τάξης, υπερασπίστηκε τον μαρξισμό-λενινισμό. Ο Στάλιν με μια σειρά από θεωρητικά έργα ανέπτυξε τη θεωρία του μαρξισμού-λενινισμού παραπέρα, και έτσι προσέφερε μια μεγάλη συμβολή στο διεθνές κομμουνιστικό και εργατικό κίνημα. Ο Στάλιν εφάρμοσε εξωτερική πολιτική ανταποκρινόμενη στον προλεταριακό διεθνισμό, που βοήθησε πάρα πολύ τον επαναστατικό αγώνα των λαών του κόσμου και την ανάπτυξη του διεθνούς κομμουνιστικού και εργατικού κινήματος. Ο Στάλιν στάθηκε στην πρωτοπορία του ιστορικού ρεύματος διευθύνοντας, με αδιαλλαξία τον αγώνα της ταξικής πάλης του προλεταριάτου ενάντια στον ιμπεριαλισμό, τον καπιταλισμό, την αστική τάξη και την αντίδραση. Η δραστηριότητα του Στάλιν ήταν στενά συνδεδεμένη με τον αγώνα των λαών του κόσμου για τη λευτεριά, την ειρήνη, τη δημοκρατία και την εθνική ανεξαρτησία τους. Η ζωή, η δράση και το έργο του Στάλιν ήταν η ζωή ενός μεγάλου ηγέτη, ενός μαρξιστή-λενινιστή, ενός επαναστάτη προλετάριου. Τέτοιοι άνθρωποι, πιστοί προλετάριοι επαναστάτες, μαρξιστές-λενινιστές δεν γεννούνται συχνά. Με τη δολοφονία του Στάλιν από τη χρουστσιωφική ομάδα, το διεθνές σοσιαλιστικό κοινωνικό σύστημα, το διεθνές κομμουνιστικό και εργατικό κίνημα, έχασαν έναν Μεγάλο ηγέτη και οι φιλειρηνικοί λαοί του κόσμου έναν πιστό και ακριβό υπερασπιστή και ανιδιοτελή φίλο τους. Ο διεθνής καπιταλισμός, βλέποντας στη Σοβιετική Ένωση τον κύριο επικίνδυνο εχθρό του, από τη νίκη του Οκτώβρη και τις επιτυχίες που αυτή πέτυχε σε όλη τη διάρκεια της οικοδόμησης του σοσιαλισμού, προσπαθούσε με κάθε τρόπο να την απομονώσει από έξω, ενώ από τα μέσα ενθάρρυνε και οργάνωνε διάφορες συνομωσίες, σαμποτάζ και εγκλήματα, στέλνοντας κατασκόπους, προδότες, και ότι άλλο μέσο μπορούσε να χρησιμοποιήσει. Ο Στάλιν, οι μπολσεβίκοι, οι λαοί της Σ.Ε. ήταν πάντα άγρυπνοι και ματαίωναν κάθε εχθρικό σχέδιο. Ο Στάλιν ήξερε πότε και σε πιο βαθμό έπρεπε να κάνει συμβιβασμούς, που αυτοί να μην έθιγαν τη μαρξιστική-λενινιστική ιδεολογία, να μην χαλάρωναν και απαρνούνταν την ταξική πάλη, αντίθετα να είχε όσο το δυνατό περισσότερα οφέλη από αυτούς, προς το συμφέρον της επανάστασης, του σοσιαλισμού, προς τη Σ.Ε. και τους φίλους της. Οι κομμουνιστές, σε όλα τα μέρη του κόσμου που αγωνίζονταν ενάντια στον παγκόσμιο καπιταλισμό, θεωρούνταν από όλους τους εχθρούς, τους αστούς και τους αποστάτες του μαρξισμού-λενινισμού, ‘’πράκτορες’’ της Σ.Ε. και του Στάλιν. Ο Στάλιν ποτέ δεν ξεχνούσε τον κίνδυνο που απειλούσε τη Σ.Ε.. Πάντα έδινε ξεκάθαρες οδηγίες, ώστε το κόμμα να σφυρηλατηθεί και να είναι έτοιμο σε περίπτωση πολέμου, συνιστούσε τη μεγαλύτερη ενότητα των λαών της Σ.Ε. υπερασπίζοντας την σοσιαλιστική πατρίδα όταν αυτό χρειαστεί. Ο Στάλιν μελετώντας την πολιτική κατάσταση, την άνοδο του Χίτλερ στην εξουσία, πρότεινε στις κυβερνήσεις των μεγάλων δυνάμεων της Δυτικής Ευρώπης τη δημιουργία μιας συμμαχίας ενάντια στο ναζισμό της χιτλερικής Γερμανίας, οι οποίες αρνήθηκαν κατηγορηματικά, ενώ οι ίδιες αυτές είχαν βοηθήσει την άνοδό του στην εξουσία με κύριο και βασικό σκοπό να στραφεί ενάντια στην Σ.Ε. Ο Στάλιν προέβλεπε και κριτικά μελετούσε την κάθε κατάσταση, για αυτό το 1939 σύναψε με τη Γερμανία το γνωστό σύμφωνο μη επίθεσης, εκμεταλλευόμενος τις αντιθέσεις των ιμπεριαλιστών και με σκοπό να απομακρύνει τον πόλεμο όσο το δυνατόν περισσότερο για να δυναμώσει την άμυνα της χώρας του επειδή γνώριζε, ότι αυτή ια φέρει το μεγαλύτερο βάρος σε αυτόν και διότι είχε δοθεί προτεραιότητα στην ειρηνική δουλειά. Η χιτλερική Γερμανία παραβίασε τη συμφωνία αυτή και στις 22.6.1941 επιτέθηκε ενάντια στη Σ.Ε. με τον αποκαλούμενο ‘’κεραυνοβόλο πόλεμο’’ με τον οποίο υπολόγιζε ότι σε δυο μήνες θα κατακτούσε τη χώρα που οικοδομούσε το σοσιαλισμό, και την ανάγκασε να πολεμήσει έτσι όπως πολέμησε στην περίοδο του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου. Ο Στάλιν στην ομιλία του στις 3 του Ιούνη του ’41 από το ραδιόφωνο απευθυνόμενος στους λαούς της Σ.Ε. τόνιζε, ‘’ο εχθρός είναι αδυσώπητος. Θέλει να αρπάξει τη γη μας την ποτισμένη με τον ιδρώτα του προσώπου μας. Θέλει να αρπάξει το στάρι, το πετρέλαιό μας και ότι εξασφαλίσαμε με τη δουλειά των χεριών μας. Θέλει να αποκαταστήσει τη σκλαβιά των μεγάλων γαιοκτημόνων, να ξαναφέρει τον τσαρισμό. Να μας κάνει δούλους των Γερμανών Πριγκίπων και Βαρόνων. Ύστερα από αυτόν τον λόγο δεν είναι παράξενο ότι ο σοβιετικός λαός πολέμησε όπως πολέμησε. Ενωμένοι οι λαοί της Σ.Ε. σαν ένας άνθρωπος κατόρθωσαν στις 9.5.1945 να εξοντώσουν το θεριό στην ίδια τη σπηλιά του. Είναι γνωστό ότι τα γερμανικά στρατεύματα έφτασαν σε 8 χιλιόμετρα έξω από τη Μόσχα. Όλη η κυβέρνηση μεταφέρεται εσπευσμένα μακριά. Καίγονται οι φάκελοι των διαφόρων υπηρεσιών. Αλλά ο Στάλιν μένει ακίνητος στο Κρεμλίνο. Όλοι ανεξαίρετα οι ιστορικοί σταματούν σε αυτή την γενναιοψυχία. Από το Κρεμλίνο ο Στάλιν διεύθυνε όχι μόνο τα μέτωπα του πολέμου μα όλη τη βιομηχανική παραγωγή καθ’ όλη τη διάρκεια του πολέμου. Γνωρίζοντας με λεπτομέρεια όλα όσα χρειάζονταν να γνωρίζει. Ο Στάλιν ήταν στρατηγική ιδιοφυΐα, σαν στρατιωτικός και πολιτικός. Όλη η προοδευτική ανθρωπότητα, όλες οι μελλοντικές γενιές θα ευγνωμονούν τη χώρα του μεγάλου Οκτώβρη, τους λαούς της Σ.Ε. και τον μεγάλο Στάλιν, τον μεγάλο αυτόν επαναστάτη μαρξιστή-λενινιστή, τον στρατηλάτη και νικητή του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου, τον σωτήρα του ευρωπαϊκού και παγκόσμιου πολιτισμού από τη ναζιστική πανούκλα. Ο καπιταλιστικός περίγυρος της Σ.Ε. περίπου εξαφανίστηκε. Οκτώ κράτη μπήκαν στ δρόμο της Λαϊκής Δημοκρατίας, που εκτελούσε τις λειτουργίες της δικτατορίας του προλεταριάτου βάζοντας τα θεμέλια του σοσιαλισμού.

Αποτέλεσμα του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου ήταν η απότομη όξυνση και το βάθεμα της γενικής κρίσης του καπιταλισμού, της κρίσης του αποικιακού συστήματος, γεγονός που βρήκε την έκφρασή του στην ισχυρή άνοδο του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα των αποικιακών και εξαρτημένων χωρών. Η Σ.Ε. με τα πεντάχρονα πλάνα του Μπολσεβίκικου Κόμματος, με επικεφαλής το Στάλιν, κατόρθωσε σε 23 χρόνια να ξεπεράσει αρκετές καπιταλιστικές χώρες σε τεχνική της παραγωγής και στους ρυθμούς της βιομηχανίας. Οι στόχοι του πρώτου μεταπολεμικού πεντάχρονου πλάνου 1946-1950 εκπληρώθηκαν σε τέσσερα χρόνια, η αύξηση π.χ. του όγκου της συνολικής βιομηχανικής παραγωγής της ΕΣΣΔ έφθασε κατά 48% σε σύγκριση με το 1940. Από το 1946-1949 ανδρώθηκαν, οικοδομήθηκαν και μπήκαν σε λειτουργία πάνω από 5.200 κρατικές βιομηχανίες. Μεγάλες επιτυχίες σημειώθηκαν και στη σοσιαλιστική αγροτική οικονομία. Η συνολική σοδιά ξεπέρασε του 1940 κατά 20%. Με πρόταση του Στάλιν στην προσπάθεια για την αναμόρφωση της φύσης, έγινε επεξεργασία ανάλογου σχεδίου. Το σχέδιο αυτό προέβλεπε τη δημιουργία προστατευτικής ζώνης δασών, την κατασκευή τεχνικών λιμνών, δεξαμενών και αρδευτικών έργων στις στεπώδεις περιοχές της Ευρωπαϊκής ΕΣΣΔ. Μέχρι το 1949 είχε καλυφθεί με δάση μια έκταση πάνω από 370.000 εκτάρια, προετοιμάστηκαν για φύτευση 800.000 εκτάρια. Αυτά κι άλλα ήταν η βάση για το πέρασμα από τον σοσιαλισμό στον κομμουνισμό. Αρκεί να ειπωθεί ότι το Ε.Α.Π. κατά κεφαλή ξεπέρασε το 9.6% που αυτή την εποχή στις δυτικές χώρες δεν ξεπερνούσε το 2.6%. Προτού κλειστούμε αυτή τη σύντομη βιογραφία του Στάλιν, ας υπενθυμίσουμε τι είχε ο ίδιος τονίσει, “Το καθεστώς μας, το σοβιετικό καθεστώς μας δίνει τέτοιες δυνατότητες γρήγορης κίνησης προς τα μπρος, που καμιά αστική χώρα δεν μπορεί ούτε καν να τις ονειρευτεί” (Ι. Στάλιν “Ζητήματα Λενινισμού”). Τα ‘’οικονομικά προβλήματα του σοσιαλισμού στην ΕΣΣΔ’’ είναι το τελευταίο έργο του μεγάλου ηγέτη του παγκόσμιου κομμουνιστικού και εργατικού κινήματος, που οι εχθροί εσωτερικοί και εξωτερικοί τον δολοφόνησαν για να μην πραγματοποιηθεί η επιστημονική επαναστατική θεωρία των κλασικών Μαρξ, Ένγκελς, Λένιν, Στάλιν. Ο Στάλιν στο παραπάνω έργο αναφερόμενος στο ζήτημα του περάσματος στον κομμουνισμό υπογραμμίζει, “..για να προετοιμαστεί το πραγματικό και όχι στα λόγια πέρασμα στον κομμουνισμό, πρέπει να πραγματοποιηθούν τρείς βασικοί προκαταρκτικοί όροι..1) είναι ανάγκη πρώτο, να εξασφαλιστεί σταθερά όχι η μυθική ‘’ορθολογική οργάνωση’’ των παραγωγικών δυνάμεων αλλά η αδιάκοπη ανάπτυξη όλης της κοινωνικής παραγωγής με προτεραιότητα ανάπτυξης της παραγωγής με προτεραιότητα ανάπτυξης της παραγωγής μέσων παραγωγής. Η προτεραιότητα στην ανάπτυξη της παραγωγής μέσων παραγωγής είναι απαραίτητη όχι μόνο γιατί η παραγωγή πρέπει να εξασφαλίσει τον εξοπλισμό τόσο των δικών της επιχειρήσεων όσο και των επιχειρήσεων όσο και των επιχειρήσεων όλων των υπολοίπων κλάδων της λαϊκής οικονομίας, αλλά και γιατί χωρίς αυτήν είναι γενικά αδύνατο να πραγματοποιηθεί η ευρεία αναπαραγωγή. 2)Είναι απαραίτητο δεύτερο, να ανυψωθεί η κολχόζνικη ιδιοκτησία ως το επίπεδο της παλλαϊκής ιδιοκτησίας με βαθμιαία περάσματα που θα πραγματοποιούνται προς το συμφέρον των κολχόζ και κατά συνέπεια όλης της κοινωνίας και να αντικατασταθεί με βαθμιαία επίσης πέρασμα η εμπορευματική κυκλοφορία με το σύστημα της ανταλλαγής προϊόντων για να μπορεί η κεντρική εξουσία ή κάποιο άλλο κοινωνικό-οικονομικό κέντρο να συμπεριλάβει όλα τα προϊόντα της κοινωνικής παραγωγής προς το συμφέρον της κοινωνίας. 3) είναι απαραίτητο τρίτο, να επιτευχθεί μία τέτοια πολιτιστική άνοδο της κοινωνίας, που θα εξασφαλίσει σε όλα τα μέλη της κοινωνίας την ολόπλευρη ανάπτυξη των σωματικών και πνευματικών τους ικανοτήτων, για να έχουν τα μέλη της κοινωνίας τη δυνατότητα να πάρουν μόρφωση αρκετή ώστε να γίνουν δραστήριοι παράγοντες της κοινωνικής ανάπτυξης, να έχουν τη δυνατότητα να εκλέγουν ελεύθερα το επάγγελμα τους και για να μην είναι καθηλωμένα για όλη τους τη ζωή σε ένα οποιοδήποτε επάγγελμα εξαιτίας του σημερινού καταμερισμού εργασίας”